स्वास्थ्यसुधा

वायुः पित्तं कफश्चेति त्रयो दोषाः समासतः           विकृताऽविकृता देहं घ्नन्ति ते वर्तयन्ति च ।            

ते व्यापिनोऽपि हृन्नाभ्योरधोमध्योर्ध्वसंश्रयाः ॥ अष्ट.सू.१.६-७

  वातपित्तकफाख्याः त्रयो दोषाः शरीरे प्रसिद्धाः । एते दोषा यदि विकृता भवन्ति तर्हि शरीरहानिं जनयन्ति, मृत्योश्च कारणानि भवन्ति । यदि एते दोषाः सन्तुलिता भवन्ति तर्हि शरीरस्य सर्वा अपि क्रियाः सुष्ठु सञ्चाल्य शरीरं पोषयन्ति ।

  यद्यपि एते त्रयः शरीरस्य सर्वेषु भागेषु भवन्ति तथापि प्राधान्येन वातः नाभेरधः, पित्तं नाभिहृदयोर्मध्ये, कफः हृदयस्योर्ध्वभागे भवति ।

  There are three well-known doshas (disorder of the three humours of the body) in the human body namely Vata (wind), Pitta (bilious humour), Kapha Phelgm). If these doshas get unnatural in any way it effects the body and may also cause death. If these doshas are in equal proportion then every bodily action takes place well.

  Though these doshas occupy whole body but still every dosha has a specific part occupied such as Vaata occupies area below the Navel part. Pitta occupies area between Navel and Heart and Kapha occupies area above the heart.